Büyük bir planlama yapın ama ufak şekilde başlayın. Geniş kapsamlı bir proje başlangıçta bunaltıcı olabilir ve öğrencilerinizin ve gönüllülerinizin coşkusunu tüketebilir. Bolluk içinde, keyifli ve küçük bir bahçe yapmanın başarısı ile heyecanlanmalarını sağlayın; sonra güven ve deneyim arttıkça bu sonucu büyütün.
DIŞ BAHÇE TASARIMI
Sahip olduğunuz alana, bahçe yapma hedeflerinize ve planlama için ayrılabilecek zaman ve emek miktarına bağlı olarak birçok farklı bahçe tasarım seçeneği vardır. Bahçe yapacak çocukları sürece dahil etmek, tasarım sürecinin her aşaması için çok önemlidir. Bahçeye dair bir aidiyet hissetmeleri için çocukların fikirleri projenin geneline rehberlik etmelidir. Çocuklara “İşte burada sebze bahçemiz olacak” derseniz, geriye onların hayal edecekleri ne kalıyor? Çocuklara “Ne tür bahçe alanları besin ve beslenme hakkında daha fazla bilgi edinmenize yardımcı olur?” diye sorarsanız tamamen farklı bir etkileşim düzeyiyle karşılaşırsınız. Şimdi çocuklar, yaşadıkları bölgede hangi bitkileri yetiştirebilecekleri, bu bitkilerin büyümek için hangi çevresel koşullara ihtiyacı olduğunu, bu gıdaların daha sonra kendi beslenme şekilleriyle ne tür bağlantılara sahip olduğunu araştırmalıdır. Gençlerin ve çocukların hazırladığı başarılı bir bahçeyi meydana getirmek için karmaşık tasarımlara ihtiyacınız yok. Ancak fiziksel bir akış oluşturmak, planlarınızı düzenlemenize ve yapılacaklar listenizi somutlaştırmaya yardımcı olur. Sadece planlarınızı kalıplara sıkıştırmayın ve genç bahçıvanlarınızın içinden gelen, yaratıcı önerileri duymaya açık olun.
HAYAL ETME
Okul bahçeleri ve çocuklara/gençlere yönelik bahçeler; sebze ve meyvelerin toprak tarhlarından sadece dokunma ve koklama için üretilmiş duyusal bahçelere, çiçek bahçelerinden polen taşıyıcıları beslemeye, kuşları ve kelebekleri besleyen yerel bitkilere veya su havzalarını korumaya yardımcı olan yağmur bahçelerine kadar her şeyi kapsayabilir. Çocuklara/gençlere yönelik bahçeler, oturma alanları, açık hava sınıfları veya yaratıcı oyun ve keşif alanları içerebilir. Bahçe projenize dahil olan herkesle hayal etme alıştırmaları yaparak başlayın. Öğretmenlerin bahçeyi nasıl kullanacaklarını, öğrencilerin nasıl aktif olarak katılacaklarını ve topluluğun nasıl karşılanacağını keşfetmek, projenin amaçlarını ve temel hedefini belirlemenize yardımcı olabilir.
Kendi sınıflarınızda, okul sonrası yapılan veya topluluk toplantısı şeklindeki açık bir forumda hayal etme oturumları yürütmeyi tercih edebilirsiniz. Bir kolaylaştırıcı oturumu yönetmeli ve herkesten gelen tüm fikirlerin bir listesini sürekli tutmalıdır.
Mümkün olduğu kadar çok öğrencinin aktif katılımı olmadan okul bahçesi geliştirme yoluna gidilmemelidir. Burada kesin sınırlar koyabilirsiniz. (Örneğin; “Yiyecek yetiştirmek için bir bahçeye nelerin girebileceğini ele alacağız.” gibi) ancak çocukların tanımlaması için de mümkün olduğunca çok ayrıntı bırakın. Karadeniz kıyısındaki bir coğrafyada Hindistan cevizi mi yetiştirmek istiyorlar? Bunun genellikle neden yapılmadığı hakkında konuşun ve onlardan ne tür meyveler yetiştirebileceklerini bulmalarını isteyin. Gruba, tüm katkıların memnuniyetle karşılansa da, bazılarının pratik kısıtlamalara göre değiştirilebileceğini veya elenebileceğini söyleyin.
Sonuç olarak ne kadar iyi bir plan yaparsanız yapın ve ne kadar güzel bir yer yaratırsanız yaratın; çocuklar tarafından oluşturulmamış bir bahçe onlar tarafından çok sahiplenilmeyecektir. Çocuklar aidiyet duygusundan yoksunlarsa, devamını sürdürme duygusundan da yoksun kalacaklardır. Sürdürülebilirlik aidiyetlik gerektirir. Bahçeye saygı duyulacak, kullanılacak ve bakılacaksa; bunlar için aidiyet için bir anahtardır.
Öğretmenleri, ebeveynleri ve diğer topluluk üyelerini de beyin fırtınası yapmaya davet ettiğinizden emin olun. Öğretmenler, deneylerde kullanmak üzere bir açıkhava sınıfı veya çeşitli tarh alanları isteyebilir. Ebeveynler, gönüllü olarak geldiklerinde çocukların daha küçük kardeşlerini getirebilmeleri için bahçenin bir bölümünün daha küçük yaştaki çocuklara tahsis edilmesini isteyebilirler. Herkesin ürettiği fikirler farklı seviyelerde ayrıntı içerebilir. Fikirleri almaya ve genel bir yaklaşım geliştirmeye istekli bir planlama komitesi kurun.
Örneğin kurulan hayaller listesi tarih ve coğrafya öğretme hedeflerini içeriyorsa; bunlar çok kültürlü bir bahçenin bayrağı altında birleşebilir. Bu da kültürümüze ve beslenme şeklimize etnik ve azınlık toplulukların katkılarına dair tartışma ortamları hazırlar. Daha küçük çocuklarla ilişkilenilecekse de; renklere, şekillere ve duyulara dayalı bir alan aracılığıyla bu hedef gerçekleştirilebilir.
ARAZİ ANALİZİ
Ardından oluşturulması amaçlanan bahçe alanının komşuluk bağlamını ve özelliklerini araştırın. Bu konuları değerlendirme sürecine arazi analizi denir. Güncel olarak bahçenin okul sahası veya bölgesi içinde nerede bulunacağını ve hangi fiziksel kısıtlamalarla karşılaşacağını belirlemeye yardımcı olur. Çocukların konum belirleme sürecine dahil olmaları en iyisidir ancak yalnızca tek bir boş alan varsa en azından bir arazi haritası geliştirmek için alanı değerlendirmelerini sağlayın. Arazi haritası sadece alanın ne kadar büyük olduğunu ve mevcut özelliklerinin nerede olduğunu gösteren bir çizimdir. Aşağıda, arazi haritasının oluşturulması için çocukların dikkat etmesi gereken türden bazı örnekler verilmiştir.
Ardından,çocukların bir arazi analizi yürütmesini sağlayın. Bahçenin en uygun şekilde nasıl sığacağını belirlemek için tüm bölgeyi analiz edebilirler. Çocukların mevcut özelliklerin bir dökümünü oluşturmasını, arazi koşullarını özetlemesini ve bir ihtiyaç listesi için beyin fırtınası yapmasını sağlayın. Çocukların çevredeki mahalleyi ve buranın bahçe alanı üzerindeki etkilerini, araziyi gerçekten anlamak için başka neleri araştırmaları gerektiğini düşünmelerini isteyin.
1. Mevcut özelliklerin dökümü
2. Mülk arazilerini ve mevcut tüm özellikleri (örneğin; çalılar, kaldırımlar, çitler) bir boş kağıda sıralayın ve bahçe alanınızı kuş bakışı bir şekilde çizerek başlayın. Boyut, toprak tipi ve drenaj, ışığa maruz kalma, trafik akışı (araç ve yaya bakımından) ve su (tıkanma, akış yönü ve dikimler sırasında toprağı sulamak için kaynak) gibi belirli parametreleri araştırmak için çocukları takımlar halinde organize etmek bu alıştırmada iyi bir sonuç verir. Ekiplerin hepsinin aynı ölçeği kullanarak çalışmalarının gelişim aşamasını görmelerini sağlayın. Attıkları her adım için 0,3 mm veya 0,6 mm gibi basit bir ölçek seçin, böylece normal bir cetvel ve karşılık gelen ölçeğe sahip graf kağıdı kullanabilirler. Bu yöntem, çocukların çizerken ölçeği görselleştirmelerine de yardımcı olacaktır.
3. Arazi çevresinin ve çiziminizde belirtilen mevcut her özelliğin doğru ölçümlerini almak için büyük bir şerit metre kullanın. Bilgileri saha krokisinde uygun yerlere kaydedin.
4. Bir su kaynağının yerini ve uzaklığını not edin.
5. Dikim için gerekli malzemelerin ve dikim tarhlarının yerini belirleyin. Mevcut bitkileri tanımlayın ve etiketleyin.Yaklaşık boyutlarını (yükseklik ve genişlik) not edin.
6. Yeraltı elektriği, kanalizasyon ve su hatları gibi göremeyebileceğiniz özellikleri tespit edin. Bu bölgeleri kazmak veya buralara başka şekillerde bulaşmak istemezsiniz! Yardım için okul bakım personeliyle veya kamu hizmeti veren kuruluşlarla iletişime geçin.
7. Arazi koşullarını özetleyin.
8. Ardından, alanınızı gözlemlemeye zaman ayırın. Başlamak için aşağıdaki soruları yanıtlayın.
9. İnsanlar şu anda bu alanı nasıl kullanıyor? Önerilen bahçe alanı bir oyun alanına veya yoğun trafik alanına yakınsa, insanlar bahçeden geçecek mi?
10. Toprak akışkanlığı iyi mi yoksa sert ve sıkıştırılmış mı? Drenaja dair göstergeler veya yetersiz drenajlı alanlar (Örneğin tıkanan ve akmayan su) var mı?
11. Güneş nerede? Ana yönleri (Doğu, Batı, Kuzey ve Güney) belirlemek için bir pusula kullanın ve bunu çiziminize not edin. Güney ve Batı yönleri tipik olarak en fazla güneş ışığını alır. Güneş uzayda hangi yolu izleyecek?
12. Bahçeyi gölgeleyecek herhangi bir ağaç veya bina var mı? Eğer öyleyse, ne zaman ve ne kadar süreyle bahçeyi gölgeliyor?
13. Zeminde olağandışı eğimler var mı? Arazinin eğimini belirleyin. Erozyonu önlemek için önlem almanız gerekiyor mu?
14. Rüzgar hangi yöne esiyor? Arazi genelinde sabit esen bir rüzgar var mı?
15. İşlek bir yol veya çöp kutusu gibi engellemek istediğiniz herhangi bir görüntü var mı?
16. Araziyi güvence altına almak için önlemler almanız gerekiyor mu? (Örneğin çit ile çevirerek)
17. İhtiyaç listesi oluşturun.
Alanı nasıl kullanmayı planladığınızı dikkatlice düşünün ve ardından bunu peyzaj ihtiyaçlarına dönüştürün. İşte bazı örnekler:
1. Bahçede büyük sınıfları ağırlamayı planlıyor musunuz? Öyleyse bunun kolaylıkla olabilmesi için yeterli alana, muhtemel etkinlikler veya sınıf tartışmaları için bir oturma alanına ihtiyacınız olacaktır.
2.Bir beslenme programı için mi sebze yetiştirmeyi planlıyorsunuz yoksa kelebeklere bir yaşam alanı sağlamayı mı umuyorsunuz? Bu bitkilerin gelişmesi için arazinin 6 ila 8 saat arası doğrudan güneşi görebilmesi gerekir.
3.Bahçe engelli erişimine uygun olmalı mı? Eğer öyleyse geniş ve düz yollar için bir plan yapın.
BİR TASARIM PLANI OLUŞTURUN
Bir Arazi Haritası Oluşturun
Son olarak, anlaşılır bir bahçe tasarımı geliştirmek için hayal etme alıştırmasından ve arazi analizinden elde edilen bilgileri kullanın. Arazi analiziniz tamamlandığında, alanın ilk taslağı muhtemelen karmakarışık olacaktır! Sorun değil çünkü elinizdeki daha düzenli bir temel harita oluşturmak için sadece bir ‘taslak’. Her ekibin çizimlerini şeffaf kopya kağıdına aktarmasını ve arka tarafa geçen çizimleri biraraya getirerek genel bir arazi analizinde derlemesini sağlayın. Çocuklardan katmanların nasıl birleştiğini ve tüm katmanları ayrı ayrı düşünmek yerine birlikte ele alarak hangi ek bilgileri elde ettiklerini tartışmalarını isteyin. Tutmayı planladığınız özellikleri, mevcut yapıları ve bitki örtüsünü de dahil ederek graf kağıdında doğru ölçeklendirilmiş bir çizim oluşturmak için ölçümlerinizi kullanın.
Aynı zamanda, kolayca referans verebilmek için ihtiyaç listenizi, gözlemlerinizi ve diğer notlarınızı tek bir kağıt üzerinde özetleyin. Her ihtimale karşı orijinal çiziminizi saklayın!
Kabarcık Diyagramlarını Kullanarak Beyin Fırtınası
Bir arazi haritanız olduğuna göre artık beyin fırtınası zamanı. Birçok peyzaj tasarımcısı kabarcık diyagramlarını kullanarak beyin fırtınası yapar. Bunlar, farklı alanlar için belirli boyutlar belirlemeye çalışmak yerine, kabaca çizilmiş daireler ve kareler kullanarak açık alanları tanımlar. Avantajı, farklı düzenlemeler deneyerek hızlı bir şekilde baloncuklar çizebilmeniz ve netlik için farklı renkler kullanabilmenizdir. Basit yerden başlayın. Önerilen farklı bahçe bölgelerini göstermek için arazi haritasının üstüne büyük “kabarcıklar” çizin. Örneğin, gıda üretim alanınız güneşli bölgede büyük bir balon olabilirken, yaşam alanı bina boyunca mevcut ağaçların gölgesinin olduğu daha doğrusal bir alanı kaplayabilir. Yollar ve oturulacak yerler gibi daha fazla ayrıntı içerecek şekilde bu tasarımı geliştirmeye devam edin. Bunu yapmanın kolay bir yolu, orijinal arazi haritasının üzerine şeffaf kopya kağıdı parçaları yerleştirmektir. Başka bir yöntem de, arazi haritasının kopyalarını yapmak ve çocuklardan her birinin olası bir tasarımla gelmelerini istemektir. Sınıflar daha sonra planları eleştirebilir ve birçok plandan en sevdikleri fikirleri kullanarak nihai bir versiyon geliştirebilir. Arazi haritanızın üzerine bir parça şeffaf kopya kağıdı yerleştirerek işe başlayın veya haritanızı şeffaf bir üst sayfaya kopyalayın ve eskiz için başka bir haritayı üzerine yerleştirin. İkinci sayfada, bahçenizin her bir bileşenini (tarhlar, oturma alanları, patikalar) temsil eden baloncuklar çizin. Nerede olduğuna dair genel bir fikir edinene kadar farklı bileşenleri yerleştirip denemek isterseniz; farklı düzenlemeler (oturma alanını ortaya veya yanlara yerleştirmek gibi), şekiller (dairesel tarhlara karşı dikdörtgen tarhlar) ve boyutlar (yani birkaç büyük bahçe tarhına karşı birden çok küçük tarh) oluşturmayı deneyin.
Tarhları ve Peyzaj Öğelerini Tanımlayın
Şimdi başka bir ayrıntı düzeyine geçebilirsiniz. Tarhları, yürüyüş yollarını ve diğer asfaltlanmış alanları tanımlayarak başlayın. Tarhlar, ihtiyaçlarınıza ve toprak durumuna bağlı olarak zeminde veya yükseltilmiş olabilir. Yükseltilmiş tarhlar için mevcut malzemeler şekli ve boyutu potansiyel olarak kısıtlayabileceğinden, şekle karar vermeden önce hangi tarh tipini tercih ettiğinize karar verin. Ardından, oturma alanları, göletler ve teraslar gibi diğer peyzaj öğelerini ve belirgin özellikleri çizin.
Daha sonra arazi sorunlarıyla karşılaşmamak için planı ölçeklendirdiğinizden emin olun. Esneklik için tasarımda yer bırakmanız gerekse de, peyzaj öğeleri bahçenin temel yapısını tanımlar ve diğer özelliklerden daha kalıcıdır.
Bitki Türlerini Seçin
Artık dikeceğiniz bitki türleri hakkında bazı kararlar verebilirsiniz – yenilebilir bitkilerin olduğu bir bahçede sebzeler, meyveler ve şifalı bitkiler; bir peyzaj ortamında çalılar, ağaçlar, uzun ömürlü bitkiler, asmalar ve yıllık bitkiler. Bu aşamada, yetiştireceğiniz tüm bitkileri bilmek zorunda değilsiniz. Sadece aradığınız bitkilerin büyüklük, şekil, büyüme alışkanlığı, hasat mevsimi vb. gibi karakteristik özellikleri yeterli olacaktır. Örneğin, belki bir bitki tarhı bir girişe yakındır ve herkesin görünce zevk alması için çiçek açan bir şey dikmek istersiniz. Belki de en çok güneş alacak tarhı sebzeler için ayıracaksınız. Veya oturma alanının gölge yapan bir ağaca ihtiyacı vardır. Bir sonraki adımda belirli bitkileri seçeceksiniz!
Bitki Tesis Listenizi Tanımlayın
Bölgenizde sorunsuz bir şekilde büyüyebilen, bakımı kolay olan ve çocukların bulunduğu bir zamanda çiçek açan, büyüyen ve meyve veren bitkileri seçin. Arazide mevcut olan alan, ışık ve toprak için Arazi Koşulları Özetinize bakın ve eşleşen gereksinimleri olan bitkileri bulun. Bu bilgiyi bulmak için kitapları ve interneti kullanın. Fidanlıklarda ve bahçelerde çalışanlardan tavsiye alın.
İNŞAAT PLANI OLUŞTURUN
Bir sonraki aşama, tasarıma eleştirel olarak bakmak ve nasıl inşa edilebileceğini belirlemektir. Toprak veya drenaj zayıfsa, gıda bitkileri yetiştirmek için yükseltilmiş tarhlar inşa etmeniz gerekebilir. Patikalar isteniyorsa, daha az pahalı olan malç yeterli mi yoksa çakıl veya kaldırım taşı kullanmak için yatırıma değer mi? Yardım etmek için zaman ayırmaya istekli, tasarım veya inşaat deneyimi olan ebeveynler olup olmadığını öğrenin. Ancak bu tür kaynaklar yoksa endişelenmeyin – çocukların neler yapabileceğine şaşıracaksınız! Yapı malzemeleri ve yöntemleri hakkında çocukların bilgi aldığından emin olun. Çoğu çocuk, hayallerine ulaşmalarına yardımcı olması için toprak, kompost ve malç gibi şeyleri taşımayı – ağır fiziksel emek olmadıkça – memnuniyetle üstlenebilir. Ama yapılacak olan onların kendi hayali olmalı.
İnşaat yöntemlerini belirlerken, çeşitli özellikteki başka şeylerin nasıl inşa edildiğini görmek için peyzaj kitaplarına ve dergilerine bakın. Tasarım ve inşa yöntemi belirlendikten sonra ihtiyaç duyulan malzeme cinsini ve miktarını hesaplamaya başlayabilirsiniz. Yerel bir peyzaj şirketi veya fidanlık, topluluk katılımını da gözeterek çok az bir ücret karşılığında veya ücretsiz olarak bu konuda yardımcı olmaktan memnuniyet duyabilir. Ardından, bahçeyi inşa etmek için para toplama ve aynî bağışları güvence altına alma sürecini başlatabilirsiniz. Birçok okul, bağış toplama aşamasıyla mücadele ediyor gibi görünüyor ancak tanımlanmış bir plana ve ihtiyaç listesine sahip olmak, hem bağış toplayanlar hem de bağışçılar için bunu çok daha kolay hale getiriyor. Bu durum sizin çok sayıda çocuk ve topluluk girdisi ile geliştirilen bu planla ne kadar kararlı olduğunuzu potansiyel destekçilerin görmesini sağlar.
Tüm bahçe için kapsamlı bir planlama yapmak iyi olsa da, uygulamaya tek bir alanla başlamak genellikle en iyisidir. İlk seferde yaşam alanı veya gıda üretim alanı oluşturun. Bu arada diğer bölgeler için de destek oluşturun. Bununla birlikte çocuklar planlama üzerinde çok çalıştılarsa, o okul yılı boyunca ödül olarak en azından inşa sürecinde biraz ilerleyin. Hayalin en azından bir kısmının hayata geçtiğini görmek ve herkesin toprağa en azından bir bitki dikme avantajına sahip olması gerekiyor.
Kaynak: Kids Gardening, Designing and Placing the Garden: kidsgardening.org/designing-a-school-garden-designing-and-placing-the-garden/
Çeviri: Cem Demirayak
Son okuma: Özge Oğuz