Çocuklarda bedensel aktivite ve bilişsel performans ile ilgili bugüne kadar yapılmış en iddialı araştırmanın sonuçlarına göre; erkek ve kız çocuklarını koşmaya, zıplamaya, sekmeye, haykırmaya, birbirini kovalamaya, top oynamaya teşvik ederek onların düşünme yetilerini geliştirebilirsiniz. Bu araştırma sonuçları ile, fiziksel aktivitenin, özellikle de akademik performansı etkileyen belirli düşünme becerileri açısından çocuklarda beyin sağlığı ve gelişiminde taşıdığı önem bir kez daha vurgulanmaktadır.
Çocukların hareket ettiklerinde daha iyi düşünebildikleri öyle yeni bir bilgi değil. Son dönemdeki çalışmalarda, matematik ve okuma sınavlarından önce yürüyüşe çıkan çocukların, fazla kilolu veya kondisyonsuz olanların bile, daha yüksek puanlar aldıkları ortaya konulmuştur. Çocukların aerobik kondisyonu ile beyin yapısı arasında bağıntılar tespit eden başka çalışmalar da vardır ki bu çalışmalara göre, beynin düşünme ve öğrenmeye ayrılan bölümleri, fiziksel kondisyonu yüksek olanlarda genellikle daha büyüktür.
Ancak bu araştırmalar ya kısa süreli ya da korelasyonal (istatistiksel) çalışmalar olduklarındandır ki egzersiz mi çocukların beynini geliştiriyor yoksa gelişmiş beyinleri olan çocuklar mı egzersizi seviyor, bu saptanamamıştır.
Pediatrics’in Eylül sayısında yayımlanan yeni çalışma için, Illinois Üniversitesi’nden araştırmacılar, yakın çevrelerindeki devlet okullarının yöneticilerine başvurarak 8-9 yaşlarındaki öğrencileri okul sonrası egzersiz programına alma taleplerini ilettiler.
Araştırmacılar için bu yaş grubu çok önemliydi, çünkü önceki çalışmalar, bu yaştaki çocuklarda beynin yönetsel işlevleri denilen düşünme süreçlerini düzenleme yeteneğinde bir sıçrama olduğunu göstermekteydi.
Yönetsel işlevler, mental çoklu görevlerin kontrolü, dikkatin korunması ve mental uyarıcıya ilgisiz yanıt verilmesinin önlenmesinde etkilidir. Yönetsel işlevleri gelişmemiş çocuklar, okulda akademik problemler yaşarken, gelişmiş yönetsel işlevlere sahip çocuklarsa genellikle başarılıdırlar.
Araştırmacılar, düzenli egzersizlerle çocukların yönetsel işlev becerilerini artırarak normal mental gelişimlerinde bir sıçrama yaratıp yaratılamayacağını merak ediyorlardı.
Yerel okullardan araştırmaya kabul edilen 220 öğrenci, aerobik kondisyonları ve mevcut yönetsel işlev becerilerinin ölçülmesi için bir dizi teste sokulacakları üniversiteye getirildi. Araştırmacılar, 220 deneği eşit sayıda iki gruba ayırdı. Çocuklardan 110’unu okul sonrası program için bekleme listesine aldı ki onlar, normal yaşamlarına devam edecek ve kontrol grubu olarak görev alacaklardı. Diğer 110 kız ve erkek öğrenci ise, her öğleden sonra otobüslerle üniversite yerleşkesine getirilerek orada eğlenebildikleri organize ve formatlı çocukça, çılgın yarışmalara katıldı.
Illinois Üniversitesi’nde bu çalışmayı yürüten kinestoloji ve toplum sağlığı profesörü Charles Hillman “Biz sadece çocukların oyun oynamasını istedik” diyor.
İzleme ve kontrol amacıyla üzerlerine kalp atış hızı ölçüm monitörleri ve pedometreler(adım sayaçları) takılan çocuklar gayet enerjik koşturmacalarıyla ikiye katlanan egzersizler boyunca yönlendiriliyorlardı. Sık sık değiştirilen aktiviteler, ebeleme gibi oyunların yanı sıra top sürme vesair teknik becerilere dönük eğitimleri de içeriyordu. Dr. Hillman, bu egzersiz programının, aerobik dayanıklılığı ve motor becerileri geliştirmek amacıyla hazırlandığını söylüyor.
Her biri iki saat süren seansların arasına, çocuklar doğal olarak çok hızlı koşturup sonunda bitkin düştükleri için mola verilerek bir sonraki seansa geçilmiştir. Sonuç olarak, pedometre ölçümlerine göre, her seansta erkekler ve kızlar genellikle 70 dakika süresince orta veya yüksek düzeyde hareket halinde olup iki milden fazla yol aldılar.
Program, her çocuk her seansa katılmasa da, bir ders yılı, dokuz ay boyunca her gün okuldan sonra uygulanan seanslarla sürdürüldü. Programın bitiminde iki grup da, yeniden fiziksel ve bilişsel testlere sokulmak üzere üniversiteye getirildi.
Tahmin edildiği gibi egzersiz grubundaki çocuklar öncesine nazaran fiziksel olarak daha fit iken kontrol grubundakiler öyle değildi. Egzesiz grubundaki çocuklar, bu çalışmanın asıl amacı değilse de, kilo da vermişlerdi.
Daha önemlisi, egzersiz grubundaki çocuklar bilgisayar tabanlı yönetsel beceri testlerinin hepsinde de belirgin ilerlemeler kaydettiler. İlgisiz bilgiyi bloke etme ve asıl göreve yoğunlaşmada programa başladıklarında olduklarından daha iyiydiler ve bilişsel görevler arasında bağlantı kurma yeteneklerini geliştirmişlerdi.
Egzersiz programlarına en çok katılım gösteren çocukların bilişsel puanlarında da en büyük ilerlemeyi kaydettikleri görüldü. Bu arada, kontrol grubundaki çocuklar da, az da olsa puanlarını yükseltmişlerdi. Aslında her iki gruptan çocukların da beyinlerinin geliştiği gözlemlenmiş olmakla birlikte koşan ve oyun oynayan çocuklarda bu gelişimin daha hızlı ve daha kapsamlı olduğu tespit edildi.
Dr.Hilman’a göre, buradaki mesaj, sağlıkları kadar beyinlerinin gelişimi için de “çocukları fiziksel olarak aktif tutmak gerektiğidir”. Hillman, meslektaşlarıyla birlikte yürüttüğü bu çalışma benzeri okul sonrası programların, iyi bir beden eğitimi uzmanı ile yürütülmesi koşuluyla birçok okul için bir miktar ek ekipman ve masraf demek olduğunu söylüyor.
Okul saatleri içinde uzatılmış beden eğitimi dersleriyle de çocukların beyin sağlığı için yeterli fiziksel aktivite sağlanabilir. Ancak,ülkede okullar, bütçeyi gerekçe göstererek veya başka nedenlerle beden eğitimi derslerini ya kısaltıyor ya da kaldırıyorlar. Dr. Hillman, bunu, “öngörüsüz” bir teamül olarak niteliyor. Eğer çocukların okuma ve matematikte iyi olmasını istiyorsanız onların hareket etmesini de sağlamalısınız.
Gretchen Reynolds,
8 Ekim 2014, The New York Times
Çeviri: Nüzhet TOLGA
Düzeltme: Meral ÜST
BBOM Derneği gönüllü çeviri grubundan Nüzhet Tolga’ya ve Meral Üst’e teşekkür ederiz.
